Ünite 1

 Halk Hikayeleri Tanımı ve Özellikleri

Hikâye kelimesi ilk defa 9. yüzyılda al-Cahiz tarafından kullanılmıştır.

Hikâye anlatma ve dinleme geleneği Türklerde ilk dönem törenlerde karşımıza çıkar. Bilhassa sığır ve şölen/şeylan törenlerinde… Anlatıcıların ilk örnekleri ozanlar ve kopuzcularolmalıdır.

Doğu Anadolu Bölgesi’nde serküşte, Çukurova’da bozlak adı verilen hikâyeli türkülerin halk hikâyeleri arasında sayılabilir. Bunlara şiirsiz kara hikâyeler ve koçakların maceralarını konu alan metinleri de dahil etmek gerekir.

 

Kol: Hikâye, destan gibi metinlerdeki farklı bölümlere verilen ad (=bab).

Otto Spies adlı Alman Türkolog, halk hikâyesini “bir sevgiliyi elde etme yolundaki maceraları anlatan masal” olarak tanımlamış.

 

Halk Hikâyelerinin Özellikleri

Şekil Özellikleri

Halk hikâyeleri nazım ve nesir karışımı anlatmalık türlerdir. Bu yönleriyle masal, efsane ve fıkradan ayrılırlar. Halk hikâyelerinin değişmeyen kısımları manzum olanlardır. Manzum parçalar çoğunlukla hece ölçüsüyle söylenirler. Usta anlatıcılar 7,8 ve 11 heceli şiirlere ağırlık verirler. Mensur kısımlarda ise konuya sadık kalınmak suretiyle değişiklikler yapılabilmektedir. Metnin aslında olmayan ancak anlatıcının dahil ettiği ek hikâyelere rastlanabilir. Bu ek hikâyelere karavelli denir. Halk hikâyesi anlatma geleneği Doğu Anadolu’ya özgüdür diğer bölgelerde daha az görülür. Bu bölgede anlatılan hikâyelerduvaggapma, peşrov, Selçuk gibi adlarla anılan bir bölümle başlar. Bu bölüm şiirle başlayacaksa en az üç şiir okunması gerekir.

Peşrev: Halk hikâyesi anlatmaya başlamadan önce söylenen mensur ve manzum parçalara verilen addır.

Halk hikâyelerinde şiirler daha çok hikâyenin kahramanları tarafından söylenirler.

Sersuhane: Peşrev, döşeme ve Selçuk gibi, halk hikâyesinde hikâyeye başlamadan önce söylenen manzum anlatılardan biridir. Bu ek bölümlerin, hikâyenin aslında olması şart değildir. Karavelli gibi anlatıcının eklediği parçalardırlar.

Hikâyelerdeki güzel ve çirkin tasvirlerinin dili oldukça ağırdır. Bu metinler seci ve aliterasyonlarla süslenmişlerdir.

 

İçerik Özellikleri

Konuları genellikle aşk ve kahramanlıktır. Çoğu hikâyenin tarihi olaylarla yakın ilgisi vardır. Gerçek olayların yanında olağanüstülüklere de yer verilir. Kahramanlar genellikle ailenin tek çocuğudur. Dünyaya gelişleri olağanüstüdür. Padişah ve vezirin çocuğu olmaz. Olağanüstü şekilde çocuk sahibi olurlar.

Kahramanların âşık olma biçimleri:

Bade içme yoluyla âşık olma: kahraman rüyasında gördüğü pirin elinden bade içer. Pir dolusu bade, rüyada içilen badenin kahramana şiir söyleme yeteneği vermesine verilen addır.

Kahramanların kardeş olmadıklarını öğrendikten sonra birbirlerine âşık olmaları

İlk görüşte aşk

Resim görerek aşk

Hikâyeleri anlatan özel anlatıcılar vardır. Halk hikâyesi anlatan kişilere hekâtçı, meddah, âşık gibi isimler verilir.

Zorda kaldığında kahramanın yardımına koşan Hazreti Hızır figürüne rastlanır.

Kahramanın atı da kahraman kadar olağanüstülük gösterebilir.

Kahramanlar insanlardan başka diğer canlılar ile de konuşabilirler.

Hikâyelerin başlangıç yeri genellikle Hayber, Herat ve İsfahan’dır. Masal kaynaklı hikâyelerde ise Kaf Dağı, Yemen ve Hindistan tercih edilir (mekân olarak).

Genellikle mutlu sonla biterler.

 

Halk Hikâyelerinin Kaynakları

Halk hikâyelerinin kökenleri hakkındaki ilk görüş Fuad Köprülü’ye aittir.

-Eski Türk geleneğinden gelen konular: Dede Korkut, Köroğlu

-İslam geleneğinden gelen dini konular: Mevlid, Menkıb-i Seyyid Battal Gazi, Hazreti Ali Cenkleri, Hazreti Hamza’nın Kahramanlıkları, Ebu Müslim Horasani Kıssaları…

-İran geleneğinden gelen konular: Kelile ve Dimne, Sehname…

Pertev Naili Boratav’ın tasnifi:

-Yaşanmış olaylar: Boratav bu başlık altında serküşte, kaside ve bozlak denilen küçük hikâyeleri değerlendirir.

-Âşık hayatları etrafında oluşan hikâyeler: Âşık Garip, 17. yüzyılda yaşamıştır (Garip ile Senem), Âşık Tahir, 17. yüzyılda yaşamıştır (onun hayatı etrafında Tahir ile Zühre hikâyesi oluşmuştur), Cihan, 16. yüzyılda Azerbaycan’da yaşamıştır (Cihan ve Abdullah), Ercişli Emrah, 17. yüzyılda yaşamıştır (Ercişli Emrah ile Selvi Han), Kerem Dede, 17. yüzyılda yaşamıştır (Kerem ile Aslı), Kurbani, 16. yüzyılda Azerbaycan’da yaşamıştır (Gurbani ve Peri), Tufarganlı Âşık Abbas (Tufarganlı Aşıg ve Gülgez Peri)…

Köroğlu menkıbeleri ve bu tipteki diğer menkıbeler: Köroğlu, Bolu civarında yaşamış bir kahramandır.

Klasik manzum hikâyeler: Konularını manzum mesnevilerden alırlar.

Şükrü Elçin’in tasnifi

Türk kaynaklı hikâyeler, Arap-İslam kaynaklı hikâyeler, İran-Hind kaynaklı hikâyeler.

Ali Berat Alptekin’in tasnifi

Türk kaynaklı hikâyeler, Arap-Fars- Hint kaynaklı hikâyeler, Masal-efsane kaynaklı hikâyeler, Âşıkların hayatından kaynaklanan hikâyeler.

 

Halk Hikâyelerinin Bölümleri

Manzum ve mensur olmak üzere iki temel kısımdan oluşurlar.

Manzum Kısımlar:

Fasıl: Halk hikâyesine başlamadan saz eşliğinde söylenen şiirlere verilen addır.

1-      Divan (Divanî): Halk şiirinin aruzlu türlerindendir. Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilâtün / Fâilün ölçüsüyle söylenir. En az üş dörtlükten oluşur. İlk dörtük (aaxa), diğer dörtlükler (bbba, ccca, ççça) şeklinde kafiyelenir.  Aruzu bilmeyen anlatıcılar 4+4+4+3, 8+7 duraklı nazım şeklini kullanırlar.

2-      Tecnis: Kafiyeleri cinaslı kelimelerden bu şiirler türkü olarak okunurlar. Kafiye yapısı koşmadaki gibidir. Örneklemesi en zor türlerden biridir.

3-      Tekerleme: Gülünç bir konuyu dinleyicileri heyecanlandırmak için türkü biçimde söylendiği bölümdür. Kafiye şekli koşmada olduğu gibidir.

4-      Koşma: Hece ölçüsünün 8 ve 11’li ölçüleriyle söylenir. En az üç dörtlükten oluşur.

5-       Destan: En az beş dörtlükten oluşur. Genellikle kahramanlık konuları işlenir.

6-      Muamma: Anlatıcının mecliste bulunanlara sorduğu bir sorudan oluşur.

Tapşırma: Şiire son vermek için mahlas söylemektir. Özellikle âşık karşılaşmalarında kullanılır.

Mensur Kısımlar

Halk hikâyelerinin mensur kısımları döşeme adı verilen bir tekerlemeyle başlar.Döşemeye Azerbaycan bölgesinde ustadname, Kars ve civarında sersuhane adı verilir.

Döşeme uzunca bir dua ile devam eder. Hikâye anlatılırken dinleyicilerin ilgisini dikkate alan anlatıcı kimi bölümleri kısaltıp kimi bölümleri uzatarak hikâye anlatmaya devam eder. Hikâye âşık ve maşukun kavuşturulmasından sonra güzelleme ile sona erer. Hikâyenin sonunda okunan güzellemeye Doğu Anadolu Bölgesi’nde toy adı verilir.

 

Halk Hikâyelerinin Sınıflandırılması

Konuyla ilgili ilk çalışma Macar Türkolog Ignac Kunos’a aittir. Kunos, halk hikâyelerimizi üç başlık altında tasnif eder:

a)      Kahramanlık romanları

b)      Saz şairlerinin romanları

c)       Saz şairlerinin kahrmanlık romanları

Fransız araştırmacı Edmond Saussey, köken konusuna dikkat ederek farklı bir tasnif yapmıştır.

a)      Menşe destanları

b)      İslami destanlar

c)       Saz şairleri etrafında teşekkül eden destanlar.

 

Kahramanlık Hikâyeleri

A)     Köroğlu kolları

İlk kol, Kasab-ı Cömert veya Ayvaz Kolu, Kösenin Kolu, Koca Bey Kolu, Mamaç Bezirgân veya Tekelti Kolu, Demircioğlu veya Telli Nigâr Erzurum Kolu, Kiziroğlu Mustafa Bey Kolu, Bağdat Turna Teli Kolu, Hasan Paşa Silistre Kolu, Hasan Bey-Dağıstan Kolu, Kaytaz Kolu, Kirizoğlu Mustafa Bey Kırım Kolu, Kenan Kolu, Kayseri Kolu, Köroğlu’nun Oğlu Haydar Bey Kolu, Son Kol.

B)      Diğer kahramanlık hikâyeleri

a)      Köroğlu dairesine bağlı olanlar / Celali Bey ve Mehmet Bey, Kirmanşah

b)      Diğer Hikâyeler / Eşref Bey, Salman Bey, Latif Şah, Cihan ve Abdullah, Arslan Bey, Mustafa Bey, Ahmet Han, Şah İsmail, Bey Böyrek, Haydar Bey, Hurşit Bey, Yaralı Mahmut.

 

Aşk Hikâyeleri

A)     Kahramanları hayali olanlar / Mirza-yı Mahmut, Ülfetin, Derdiyok ile Zülfü Siyah, Elif ile Mahmut.

B)      Âşık şairlerin romanlaşmış hayatları

a)      Yaşadıkları rivayet olunan âşıklar / Ercişli Emrah ile Selvi Han, Âşık Garip, Tufarganlı Abbas, Âşık Kerem, Kurbani, Tahir Mirza.

b)      Yaşadıkları muhakkak olanlar / Âşık Ali İzzet, Sümmani, Gökçeli Ali Esker, Hasta Hasan, Dikmetaşlı Dede Kasım, Kara Gelin (Posoflu Fakiri’nin Maceraları), Karacaoğlan, Vüdat-ı Hasta

 

Bu Kategorilere Girmeyen Hikâyeler

A)     Aşk Maceraları / Ali Şir Hikâyesi, Gündelişoğlu, Hasan ile Mihrican, Erzurumlu Hoca Fenayi’nin Oğlu Mahzuni, Yahudi Kızı, Namuslu Kız, Kamber’in Beyşehir’deki Macerası, Âşık Ömer’in Şair Olması, Abdullah Çavuş, Furkani

B)      Mehur Kaçaklara ve kabadayılara ait hikâyeler / Deli Yusuf Bey, Kerem Bey, Kazar, Mihrali Bey, Kaçak Nebi

 

Konuyla ilgili bir diğer önemli tasnif Ali Duymaz’a aittir.

A)     Konuları bakımından halk hikâyeleri

a)      Aşk hikâyeleri

b)      Kahramanlık hikâyeleri

c)       Aşk ve kahramanlık hikâyeleri

B)      Coğrafi yayılışları bakımından halk hikâyeleri

a)      Anadolu’da bilinen halk hikâyeleri

b)      Türk dünyasının bir bölümünde bilinen halk hikâyeleri

c)       Türk dünyasının geneline bilinen halk hikâyeleri

 

 

                                        Ünite 2

 

Halk Hikâyesi İnceleme Yöntemleri ve Hikâye Araştırmacıları

 

Yöntemler:

Tarihi – Coğrafi Fin Yöntemi

Metinlerin varyantlarının incelenmesi suretiyle ilk metne yani ur-formaulaşmaya çalışılır. Julius Krohn ve oğlu Kaarle Krohn tarafından geliştirilmiştir. 1966 yılından sonra ülkemizde çokça kullanılmış bir yöntemdir.

Bu incelemede nelere dikkat edilir?

1)  Epizotlara göre: Hikâyenin ana motifleri eler alınır.

aa. Kahramanın ailesi: Genellikle erkek kahramanın ailesinden söz edilir. Baba genellikle padişah veya beydir ve çocuğu yoktur. Bu nedenle yakın arkadaşı vezirinin yanına alarak gurbete çıkar.

ab. Kahramanın durumu: Kahramanların nasıl doğdukları anlatılır. Gurbete çıkan baba, yolda çeşme başında(akarsu, mezar vb.) mola verir. Namazını kıldıktan sonra yemek yer. Bu sırada Hz. Hızır (Pir, kırklar, üçler, yediler, aksakallı dede vs.) yanlarına gelir. Onlara elma, nar veya muska verir. Elmayı ikiye bölerek yarısını eşine vermesini söyler ve ortadan kaybolur. Kahramanlık hikâyelerinde elmanın kabukları ahırdaki kısrağa verilir. Zamanı gelince çocuk dünyaya gelir.

ac. Kahramana ad verilmesi: Elmayı veren, kendisi gelinceye kadar çocuğa ad verilmemesini tembihler. Çocuk adı konmadan büyür, adı yok veya adsız diye anılır. Sonunda derviş gelir ve çocuğun ismini verir.

aç. Kahramanın eğitimi

ad. Kahramanın âşık olması: Hz. Hızır kahramanlara rüyalarında bade içirirler. Badenin birincisi Allah, ikincisi derviş, üçüncüsü de sevgili içindir.

ae. Sevgiliyle karşılaşma: Badeyi içen uzun süre baygın kalır. Hekimler çağrılır ancak derman bulunmaz. Güngörmüş bir kadın hastanın derdini anlar. Kahramanın yanına bir saz bırakır. Sazın sesini işiten kahraman uyanır ve türkü söylemeye başlar. Uzun süren bir gurbet yolculuğundan sonra sevgililer genellikle gül bahçesinde karşılaşırlar.

af. Kahramanın gurbete çıkması: Kahraman ailesinin yanına döner ve yaşadıklarını anlatır. Kız tarafı dünür olunca ağırlığınca altın ister, işler zorlaşır. Kahraman gurbete çıkar.

ag. Sevgilinin başkasıyla evlendirilmek istenmesi: Kızın babası kızını başka birine vermek ister. Damat adayı maddi açıdan iyi durumdadır. Kız, sevdiğini görebilmek için süre ister. Bu süre yedi yıl veya kırk gün olabilir. Süre dolmadan evvel kahraman düğün evine gelir. Mekândaki âşıklarla atışır, hepsini alt eder. Gelin ve damat adayıyla karşılaşır. Gelin, damada sevgilisini anlatır / tanıtır. Böylece ikinci defa kavuşmuş olurlar.

ağ. Kahramanın yurduna dönüşü

ah. Sonuç: Baba ocağına dönen kahraman kırk gün kırk gece düğün yapar. Muradına erer ve ömrünü orada yaşar.

Tahir ile Zühre ve Kerem ile Aslı gibi bazı hikâyelerin sonunda âşıklar kavuşamadan ölürler. Mezarları yan yana yapılır. Her yıl mezarları üzerinde kırmızı ve beyaz olmak üzere birer gül biter. Güller birbirlerine eğilirken aralarında biten bir karaçalı kavuşmalarına engel olur.

 

2) Motiflerine göre inceleme:

Bu çalışma, Stith Thomson’un masallar için geliştirdiği motif kataloğuna göre yapılmaktadır. Thomson masal motiflerini 

a) Mitolojik motifler, 

b) Hayvanlar, 

c) Yasak (tabu)… gibi 22 farklı başlık oluşturur.

Bu yöntem ilk defa Erzurum ve Çevresinden Derlenen Halk Hikâyeleri Üzerinde Araştırmalar(Karadağ, 1984) adlı tezde uygulanmıştır.

1-      Padişahın çocuğu yoktur, vezirin yanına alarak gurbete çıkar.

2-      Yolda Hz. Hızır’la karşılaşılır. Hızır’ın mucizeleri. Gurbet, Evlat sahibi olma…

3-      Zaman gelince iki bebek doğar. Birlikte okula giderler.

4-      Çocuklar büyür. Kahraman, kızla karşılaşır. Bazı hikâyelerde kız çok kuvvetlidir. Deve esir olan kıza yardım edilir. Yardımcı figür olarak kahramanın atı.

5-      Padişah, kızın babasına dünür olur. Sevgililer bazı hikâyelerde beşik kermesi olabilir. Bazı hikâyelerde sevgililer birbirlerini rüyada tanırlar.

6-      Bir cadı kadın hikâyedeki birine kötülükler yapar (kızın babası, kızın annesi, kız veya kızın kardeşleri). Sevgililerin arası açılır.

7-      Kızın düğünden önce süre istemesi. Bu süreyi dokunacak olan halı belirleyebilir veya kırk gün beklenecektir. Son gün sevgili gelir, hasret biter.

8-      Kızını kahraman vermek istemeyen baba başka yere taşınır. Kız bu arada bir ocak taşına mektuplar bırakarak kahramanla haberleşir.

9-      Kahraman, sevgilisinin bulunduğu memlekete gelir/gider. Kılık değiştirerek sevgilisinin odasına ulaşır.

10-   Kahramana yardım eden yaşlı kadın.

11-   Kahraman yakalanır. Saraya götürülür. Öldürülmesi için cellatlara teslim edilir. Kahraman kıyamayan cellatlar, kuş kanıyla lekelenmiş gömleğini padişaha götürürler.

12-   Kurtulduktan sonra sevgilisinin yanına geri dönen kahraman yakalanıp hapsedilir.

13-   Kahramanlar yollarda olağanüstü güçlerle savaşırlar (devler, kırk haramiler). Bu sayede servet kazanırlar.

14-   Kız ve oğlan memleketlerine dönerler. Kahraman, hasta olan babasına yardım eder. Saltanat kahraman kalır. Kırk gün kırk gece düğün yapılır.

 

Yapısalcı Halk Bilimi Yöntemleri

Lord Raglan’ın Gelenksel Kahraman Kalıbı

1-      Kahramanın annesi soylu bir kadındır.

2-      Babası kraldır.

3-      Baba, çoğunlukla annenin yakın akrabasıdır.

4-      Kahramanın rahme düşmesi uygunsuz bir ilişki sonucudur.

5-      Kahraman aynı zamanda bir tanrının oğlu kabul edilir.

6-      Uygunsuz bir bebek olduğu için doğumdan sonra genellikle öldürülmek istenir.

7-      Gizlice gizli bir yere gönderilir.

8-      Çocuğu bir aile evlat edinir.

9-      Kahraman, kendi geçmişi hakkında pek bir şey bilmez.

10-   Yetişkin olduğunda ileride kralı olacağı topraklara gider.

11-   Kral, dev ya da yırtıcı bir hayvana karşı zafer kazanır.

12-   Kralın kızıyla evlenir.

13-   Kral olur.

14-   Sakin bir hayat sürer.

15-   Yeni yasalar koyar.

16-   Yasaları nedeniyle tanrıların ve halkın gözünden düşer.

17-   Tahtı kaybeder.

18-   Ölümle karşılaşır.

19-   Çoğunlukla bir tepede ölür.

20-   Çocukları (varsa tabii) tahtın uzağında kalır.

21-   Bedeni gömülmez (zaten bulunamaz).

22-   Kahramanın gömülü olduğu kabul edilen bir veya daha fazla kutsal yer vardır.

Bu yöntem Özkul Çobanoğlu tarafından Oğuz Kağan ve Er Töştük destanlarına uygulanmıştır.

M. Öcal Oğuz, Dede Korkut, Dirse Han Oğlu Boğaç Han ve Basat’ın Tepe Göz’ü Öldürdüğü Boya adlı metinlerde bu yöntemi denemiştir.

İsmet Çetin bu yöntemi Türk destanlarına uyguladıktan sonra destan kahramanlarının özelliklerini yedi başlık altında toplamıştır.

 

Vladimir Propp’un Yapısalcılık Yöntemi

Rus masal araştırmacısı Propp (1895-1970) masallarda değişen değerlerin kişi adları ve kişilerin nitelikleri olduğunu, değişmeyen yönlerin ise kişilerin eylemleri ile işlevleri olduğunu saptamıştır. Rus peri masallarının olay akışına uygun olarak tüm masallar için uygulanabilecek bir kalıp oluşturdu. Buna göre masalda kişiler en fazla 31 işleve sahiptir ve bu işlevler 7 kişi tarafından üstlenilir (saldırgan, bağışçı, yardımcı, prenses, gönderen, kahraman, düzmece kahraman). Bu yöntem Türkiye’de Umay Günaytarafından Elazığ’dan derlediği 70 masala uygulanmıştır.

İlhan Başgöz âşık hikâyelerini bu yöntemle incelemiştir. Rüya görme ve bade içerek âşık olma motifi âşık hikâyelerinin ana hatlarıyla sıkı ilişki içindedir. Halk hikâyesindeki kişi sayısı Propp’un belirlediği kişiler ve görevlerle uyumludur ancak işlevler farklıdır. Buna göre bir âşık hikâyesinde üç ana bölüm ve altı aksiyon bulunur:

1-      Ailenin parçalanması (aksiyonlar: kriz ve değişim (yetişkin – âşık sanatçıya dönüşme))

2-      Yeni bir aile kurmak için mücadele (aksiyonlar: arama, engeller, çözülüş)

3-      Yeni ailenin kurulması (aksiyonlar: Birleşme)

 

Claude Levi-Strauss’un Yapısalcı Yöntemi

Akrabalığın Temel Yapıları adlı çalışmasında ensest ilişki üzerinde durur. O, mitlerin yapısal kompozisyonunu araştırmaktan çok mitlerde tanımlanan dünyanın yapısal çözümlemesini yapmaya çalışmıştır. Türkiye’de bu yöntem Ümran Kırman tarafından Dede Korkut hikâyelerinde uygulanmıştır.Seyfi Karabaş bu yöntemle Dede Korkut hikâyelerinde renklerin kullanımı ile kişilerin duygu, düşünce ve davranışları arasındaki paralellikleri saptamıştır. Karşıt yansımalı bir yapıya sahip olan Dede Korkut hikâyelerinde merkez anlatım birimi denilen hikâyenin orta bölümü öncesinde ve sonrasındaki olay sayısı eşittir. Olayların içeriği de benzerdir. Merkez anlatım birimindeki karmaşa en üst düzeydedir. Bu birimin sonrasındaki olaylar karmaşanın çözülmesi yolundadır. Karabaş’ın Dede Korkut hikâyelerindeki renkleri kullanımıyla ilgili üçlü kalıbı şöyledir:

Düz renkler: İnsanın ideal olarak benimsediği şeyleri dile getirir.

Karışık renkler: İdealde eksikliği, törpülenmiş öğeleri, kusurları, yıpranmayı ifade eder.

Renksiz: Bir şeyin sınaması sırasında renk kullanılmaz.

 

Joseph Campel’ın Kahramanın Sonsuz Yolculuğu

Kahramanın Sonsuz Yolculuğu adlı eserinde halk anlatılarının yapılarının aynı olmasını tartışmıştır.

1 Yola çıkış. A) Maceraya çağrı, B) Çağrının reddi, C) Doğaüstü yardım, D) İlk eşiğin aşılması, E) Balinanın Karnı.

2 Erginleme. A) Sınavlar yolu, B) Tanrıçayla karşılaşma, C) Baştan çıkarıcı olarak kadın, D) Babanın gönlünü alma, E) Tanrılaştırma, F) En son ödül.

3 Dönüş. A) Dönüşü reddetme, B) Büyülü kaçış, C)Dışarıdan gelen kurtuluş, D) Dönüş eşiğinin aşılması, E) Yaşama özgürlüğü.

 

Gremias’ın Göstergebilim Yöntemi

Bu yöntem Filiz Kırbaşoğlu tarafından Köroğlu Destanı’nın Özbek Varyantları Üzerine Bir Çalışma adlı eserde uygulanmıştır. Gremias’a göre evrenin bizde bir biçim, anlam kazanabilmesi için onda bir takım farklılıklar algılamamız lazımdır. Bir metni çözümlemenin çeşitli yolları vardır. Bunlardan biri derin düzey çözümlemesidir. Bunu da göstergebilimsel dörtgen sağlar.

Karşıtlık (yaşam-ölüm; erkek-dişi)

Çelişiklik (yaşama-yaşamama; yitirme-yitirmeme)

İçerme ya da bütünleyicilik (olasılık-belirsizlik; av-savaş)

 

İdeolojik Halk Bilimi Kuramı

İlk halkbilim çalışmalarının yapıldığı Finlandiya ve İrlanda’da bir süre etkili olan bu kuram Hitler Almanya’sı ve Bolşevik devrimi sonrası Rusya’da ve diğer pek çok ülkede desteklenmiştir.

 

Bağlam Merkezli Halk Bilimi Kuramları

Performans Teori

Bu teoride halkbilimsel unsurun yaratım sürecine odaklanılır. Metnin oluşmasında anlatıcı kadar, dinleyici kitlesi, anlatının gerçekleştiği mekân ve sosyal çevrenin de önemi vardır.

Sapma: Anlatının ana yapısında olmayan dış yapısal özelliğe denir.

 

Sözlü Kompozisyon Teorisi

Milman Parry ve Albert Lord tarafından biçimlendirilen kuram Boşnak âşıkların müzik eşliğinde anlattıkları Homeros eserlerinin incelenmesiyle ortaya çıkmıştır. Kuram, âşıkların yetişme evrelerini belirlemiş ve usta âşık olmada eğpik şiirin veznine uygun doğaçlama yapma becerisinin kazanılması gerektiğini ileri sürmüştür. Kuramın iki temel terimi vardır. Bir düşünceyi ifade etmek için hep aynı vezin koşullarında düzenli olarak kullanılan kelime gurubunu ifade eden formula/kalıp ve formula ile de birleştirilerek bir konunun âşık tarafından hep aynı kelimelerle ifade edilmesi anlamına gelen tema.

 

Halk Hikâyeleri Üzerinde Yapılan Çalışmalar

15. yüzyılın sonlarından itibaren Anadolu sahasında ozanlık geleneği yerini âşıklığa, hikâye anlatıcısı kıssahan da yerini meddaha bırakmıştır. Halk hikâyelerinin ilk şekilleri yaşamış ve ya yaşadığı rivayet edilen âşıkların hayat hikâyeleri etrafında şekillenerek, 16. yüzyılın sonlarında Azerbaycan ve Doğu Anadolu Bölgesi’nde ortaya çıkmaya başlamıştır.

Âşık Garip (17. yüzyıl): Âşık Garip (Garip ile Senem)

Âşık Tahir (17. yüzyıl): Tahir ile Zühre

Cahan (16. yüzyıl): Cahan (Cihan) ve Abdullah

Ercişli Emrah (17. yüzyıl): Ercişli Emrah ile Selvi Han

Kerem Dede (17. yüzyıl): Kerem ile Aslı

Kurbani (16. yüzyıl): Gurbani ve Peri

Tufarganlı Âşık Abbas (16. yüzyıl sonu ile 17. yüzyıl başları): Tufargannı Aşıg Abbas ve Gülrez Peri

19. yüzyıl gerçekçi halk hikâyelerinin oluştuğu dönemdir (Hançerli Hanım, Cevri Çelebi, Kanlı Bektaş, Sansar Mustafa, Letaifname).

 

Yazılı Kaynaklar

Cönkler, mecmualar ve basma eserlerdir.

a)      Yazma Metinler: Arzu ile Kamber, Asuman ile Zeycan, Âşık Garip, Derdiyok ile Zülfüsiyah, Hurşit ile Mahımihri, Kerem ile Aslı, Şah İsmail, Tahir ile Zühre.

b)      Basılı Eserler: Arzu ile Kamber, Asuman ile Zeycan, Âşık Garip, Derdiyok ile Zülfüsiyah, Elif ile Mahmut, Ferhat ile Şirin, Han Mahmut, Hurşit ile Mahımihri, Karam ile Aslı, Köroğlu, Kurbani, Melikşah ile Güllühan, Razınihan ile Mahıfiruze, Tahir ile Zühre.

 

Sözlü Kaynaklar

Cumhuriyetin ilanında sonra başlanan derleme gezileri sonucunda ortaya çıkan arşivlerdir. Pertev Naili Boratav, İlhan Başgöz, Ahmet Edip Uysal, Muhan Bali, Fikret Türkmen, Saim Sakaoğlu arşivleri önemlidir.

 

Halk Hikâyeleri Üzerine Yapılan Bilimsel Çalışmalar

Pertev Naili Boratav ve Halk Hikâyeleri 1931 yılında lisans tezi olarak hazırladığı Köroğlu Destanı adlı çalışmasında Paris, Özbek, İstanbul, Tobol, Urfa, Azeri gibi çeşitli varyantlarını inceler. İzahlı Halk Şiiri Antolojisi adlı eserinde Kirmanşah, Emrah ile Selvi, Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre, Âşık Garip, Şah İsmail ve Beyböyrek hikâyeleri yer almaktadır. Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği adlı eserinde halk hikâyelerinin destan, masal, âşık şiiri, roman gibi türlerle olan ilişkisini ele alır.

İlhan Başgöz ve Halk Hikâyeleri Yazdığı çok sayıda makale Folklor Yazıları adlı eserde yer almaktadır.

Muhan Bali ve Halk Hikâyeleri Ercişli Emrah ile Selvihan Hikâyesi adlı tezinde adı geçen hikâyenin kaynağı, motifleri ve üzerinde yapılan çalışmaları ele alır.

Fikret Türkmen ve Halk Hikâyeleri Âşık Garip Hikâyesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma adlı tezinde anılan hikâyenin kaynağını varyantlarını, epizotlarını ve şiirlerini değerlendirmiştir. Bir diğer monografisi deTahir ile Zühre Hikâyesi’dir. Mete Taşlıova ve Nail Tan’la birlikte hazırladıkları Âşık Şeref Taşlıova’dan Derlenen Halk Hikâyeleri adlı eserde çok sayıda halk hikâyesine yer verilmiştir. Mustafa Cemiloğlu ile birlikte hazırladığı Âşık Şevki Halıcı’dan Derlenen Halk Hikâyeleri adlı eserde 15 halk hikâyesi yer almaktadır.

Ensar Aslan ve Halk Hikâyeleri Çıldırlı Âşık Şenlik, Hayatı-Şiirleri-Hikâyeleri adlı tezinde Latif Şah,Salman Bey ile Turnatel Hanım ve Sevdakâr Şah hikâyelerine de yer vermiştir. Yaralı Mahmut HikâyesiÜzerine Bir İnceleme adlı eserinde eserin epizotları, şiirleri tahlil edilmiştir.

Ali Duymaz ve Halk Hikâyeleri Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma adlı tezinde eserin on dört varyantı, epizotları, şiirleri ve motifleri incelenmiştir. Nevruz Bey Hikâyesi adlı eserinde de benzer metotlar öne çıkar. Saim Sakaoğlu ile birlikte hazırladığı Hurşit ile Mahımihri Hikâyesi, yazarın diğer eseridir.

Ali Berat Alptekin ve Halk Hikâyeleri Kirmanşah Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma adlı eserinde adı geçen hikâyenin Binbir Gece Masalları’ndan kaynaklandığını anlattıktan sonra eserin epizotları, şiirleri, formelleri, motifleri ele alınır. Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı adlı eserinde halk hikâyesinin tanımı ve özellikleri üzerinde durur. 70 hikâyenin özeti, hikâyelerin motif yapıları ve geniş bir bibliyografya eserde yer alır.

Halk Hikâyeleri Üzerinde Yapılan Diğer Önemli Çalışmalar

Radloff ve öğrencilerinin oluşturduğu Proben adlı eserin sekizinci cildi Osmanlı Türklerinin metinlerini ele alır. Otto Spies’in Türkische Volkbücher / Türk Halk Kitapları adlı eserde halk hikâyelerinin kaynakları, şekil ve muhteva özelliklerine yer verilmiştir. Hans August Fischer’in Schah Ismajil und Gülizar / Şah İsmail Hikâyesi’ni konu alan monografisi hikâyenin tenkitli metni ve Almanca çevirisini içerir. Wolfram Eberhard Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden derlediği hikâyeleri Minstrel Tales From Southeastern Turkeyadıyla yayımlamıştır. Edith Fischdick Elif ile Mahmut hikâyesi üzerine bir monografi yayımlamıştır (1958).

 

                                                                                    Ünite 3

 

Halk Hikâyelerinin Anlatıldığı Bölgeler ve Halk Hikâyesi Anlatıcıları

Sözlü anlatımlar Türkiye’nin daha çok doğu bölgelerinde anlatıcı ve dinleyici bulabilmiştir (bunda uzun kış geceleri etkili olmuştur).

Erzurumlu Âşıklar

Erzurum’da meddahlar ve âşıklardır hikâye anlatıcıları. Mehmet Kaplan’ın bir süre bölgede bulunması hikâyelerin tespitinde literatüre çok katkı yapmıştır.

Âşık Sümmani 1861’de Narman ilçesinde doğdu. Badeli âşıklarımızdandır. Bade içtikten sonra rüyasında gördüğü Gülperi’yi bulabilmek için gezip dolaşmıştır. Şubat 1915’te vefat etmiştir.

Âşık Mıktat Köroğlu hikâyelerini yazdıran âşık olarak bilinir.

İshak Kemali 1914’te Çat’ta doğdu. İyi bir hikâye anlatıcısı olarak bilinir. Anlattığı bazı hikâyeler Fikret Türkmen tarafından derlenmiştir.

Behçet Mahir Resmiyette 1919 doğumlu görünmektedir. Mehmet Kaplan tarafından keşfedilerek üniversiteye alınmıştır. Ahmet Edip Uysal’ın da yardımıyla hikâyeleri yurtdışına kadar ulaşmıştır. 1988’de vefat etmiştir. Anlattığı hikâyeler; Âşık Garip, Davudoğlu Süleyman, Derdiyok ile Zülfüsiyah, Eba Müslim Horasani, Ebu Ali Sina, Emrah ile Selvi, Erzurumlu Mahiri Baba, Eşref Bey, Ferhat ile Şirin, Firdevs Şah, Firuz Şah, Hamzai Sahip-gıran, Hatem-i Tai, İmam Ali’nin Gan Galesi Cengi, Kerem ile Aslı, Kirmanşah, Köroğlu (on dört kolunu bilmektedir), Latif Şah, Leyla ile Mecnun, Nebi Han, Nemrut Han, Seyfülmülük, Sümmani, Sürmeli Bey, Şah İsmail, Şah Oğlu Şah Abbas ile Deli Murat, Tahir ile Zühre, Temimdari, Timurlenk, Yaralı Mahmut, Yusuf ile Züleyha, Zaloğlu Rüstem.

Mevlüt İhsani Şafak (Âşık Mevlüt İhsani) Şenkaya ilçesinde doğdu. Halk hikâyesi tasnif edebilmesinin yanında âşık makamlarını da iyi bilmektedir.

Nusret Yazıcı (Âşık Toruni) 1945 yılında Narman ilçesinde doğdu. Âşık Sümmani’nin torunudur. Çok sayıda âşık yetiştirmiştir. 2003’de vefat etti.

Hüseyin Yazıcı (Sümmanoğlu) 1937’de Narman ilçesinde doğdu. Âşık Sümmani’nin torunudur.

Yaşar Yılmaz (Âşık Yaşar Reyhani) 1934’te Hasankale’de doğdu. Yurtdışını gezip görme imkânı olmuştur. Uzun hikâyeler dışında türkülü hikâyeler de anlatmıştır. 2005’te vefat etti.

Ardahanlı Âşıklar

Çıldırlı Âşık Şenlik 1850 doğumludur. 1913’te vefat etmiştir. Türk edebiyatına yüzlerce şiirin yanı sıra üç hikâye kazandırmıştır. Şiirleri arasında koşma, destan ve sicillemeleri yeniliklerle doludur. Eserleri hakkında Ensar Aslan’ın tez çalışması vardır.

Sabit Ataman (Âşık Müdami) 1918’de Posof’ta doğdu. Hikâyeleri Boratav tarafından derlenmiştir. 1968’de vefat etmiştir.

Karslı Âşıklar

Timur’un Kars’ı işgali üzerine söylenen destan bölgede yetiştiğini varsaydığımız Baykan (Bıkan)’a aittir. Hikâyenin yanında masal anlatma geleneği de bu bölgede yaygındır.

Gülistan Çobanlar (Âşık Gülistan) 1900’de Arpaçay’da doğmuştur. Murat Çobanoğlu ve İbrahim Demir’in ustasıdır.

İslam Erdener 1921 doğumludur. Anlattığı hikâyeleri Âşık Şenlik’in oğlu Âşık Kasım’dan öğrenmiştir.Âşık Şenlik’e ait üç hikâyeyi (Latif Şah, Salman Bey ve Turnetel Hanım, Sevdakâr) Ensar Aslan’a anlatarak günümüze ulaşmasını sağlamıştır.

Şeref Taşlıova (Âşık Taşlıova) 1938’de Çıldır’da doğdu. Halk hikâyeleri ve folklor hakkında çok sayıda makalesi vardır. Çok sayıda çırak yetiştiren Taşlıova, âşık edebiyatını 150 kadar âşık makamını ve halk hikâyesini en iyi bilen âşıklarımızdandır.

İsmail Cengiz (İsmail Azeri) 1928’de Tebriz’de doğdu. Azeri mahlasıyla şiirler söylemiştir.

Dursun Cevlani 1900’de Sarıkamış’ta doğdu. Âşık İkrami’nin yanında çıraklık yapmıştır.

Muhittin Cuya (Âşık Mihmani) 1935 doğumludur. “Ozan-baksı geleneğinin İslami şekle girmiş tek temsilcisidir. Hem müzisyen, hem dansçı, hem din adamı, hem şair, hem de aktördür” (Bekir Sami Özsoy böyle demiş).

Murat Çobanoğlu (Âşık Çobanoğlu) 1940’ta doğdu. Badeli şairlerimizdendir. Ustası, babası olanGülistan Çobanlar’dır.

Sadi Değer (Hasreti) 1927’de Susuz’da doğdu. Âşıklık makamları ve halk hikâyesi konusunda çok bilgilidir.

Üzeyir Aziz Göktekin (Âşık Pünhani) 1917’de Sarıkamış’ta doğdu.

Laçin Kurt (Âşık Laçin Aladağlı) 1918’de Kağızman’da doğdu. Ustası Karslı Cemal Hoca’dır.

Vanlı Âşıklar

Van ilinin halk hikâyesine ilgisi Ercişli Emrah ile Selvi Han Hikâyesinden kaynaklıdır.

Ahmet Poyrazoğlu 1951’de Erciş’te doğdu. Ercişli Emrah onun manevi ustasıdır.

Gaziantep ve Baraklar

Ağırlıkla Gaziantep ilinin Nizip ilçesinde yaşayan Barakların göçleri, göç ettikleri yerlerde komşularıyla olan ilişkileri zamanla kısa hikâyeli türkülere konu olmuştur.

Baraklı Âşık Mahgül (Mehmet Kılıçoğlu) 1919’da Nizip’te doğdu. Hikâye dağarcığını Barakların Orta Asya’dan Horasan’a, oradan da Anadolu’ya göçlerinin teşkil ettiğini söyler. Hikâyelerinin konusunu Barakların Horasan’dan göçü, Yozgat ve civarına yerleşme ve Osmanlı ile ilk temas, Mehmet Bey’in sürgün edilmesi, Rışvan Bey’in misafir edilme olayı, Abuseyf’in ölümü, Feriz Bey’in Acem’e dönmesi, Abbas Paşa’nın Culab’ı dağıtması başlıkları altında sıralar.

Çukurova ve Bozlaklar

Yörede anlatılan kısa hikâyeli türkülere bozlak denir. Bozlaklar “Ahey, eyy” ünlemiyle başlarsa Karacaoğlan’a, “Aydost”la başlarsa Dadaloğlu’na, “Heyhey”le başlarsa Köroğlu’na aittir.

Ahmetce (Ahmet Cihan) Ceyhan’da yaşamıştır (tahmini 1898-1977). Yöredeki bozlakçıların ustası kabul edilir.

 

 

HALK HİKAYELERİ VİZE DENEMESİ

 

1)Aşağıdakilerden hangisinde bir bilgi yanlışı vardır ?

A)İlk kez Al-Cahiz tarafından “Hikaye” ifadesi kullanılır

B)Türklerde ilk törenlerde ortaya çıkar

C)Göstermeye bağlı türlerdendir

D)Nazım-Nesir Barışıktır

E)Uzundur

 

2)Aşağıdakilerden hangisi hikaye için farklı ifade kullanır ?

A)Türkiye C)Irak Türkiye E) Gagavuz Türkleri

B)KKTC D)Azerbaycan

 

3)Aşağıdakilerden hangisi hikayenin özelliklerinden değildir ?

A)Sevgi ve kahramanlık konuları içerir

B)Koçak maceralarını anlatan metinler bu türün içindedir

C)Anadoluda yerleşik hayata geçişin ilk edebi ürünleridir

D)Çukurova’da “Serküşte” adıyla bilinen hikayeli türküler bu türün içinde yer alır

E)Meddahlar tarafından anlatılır.

 

4)Nazım-Nesir barışık olan Halk Hikayeleri aşağıdakilerden hangisinde görülmez ?

A)Balkanlar

B)Türkmenistan

C)Türkiye

D)Azerbaycan

E)Türkistan

 

5)Aşağıdakilerden hangisi hikayeye eklenen bölümlerden değildir ?

A)Selçuk

B)Karavelli

C)Peşrev

D)Kol

E)Türkülerin Peşrevi

 

6)Aşağıda verilen Halk Hikayelerinden hangisi konusu bakımından diğerlerinden farklıdır ?

A)Derdiyok ile Zühre

B)Tahir ile Zühre

C)Arzu ile Kanber

D)Ercişli Emrah ile Selvihan

E)Şah İsmail

 

 

7)Aşağıdakilerden hangisi sözlü kaynaklarda yer alan Halk Hikayelerinin özelliklerinden değildir ?

A)Uzundur

B)Ağız özellikleri taşır

C)Ağır bir dil özelliği göstermez

D)Sade ve anlaşılırdır

E)Standart dil özelliği taşımaz

 

 

8)Aşağıdakilerden hangisi hikayenin girişine eklenen parçalardan değildir ?

A)Sersuhane

B)Selçuk

C)Karavelli

D)Peşrev

E)Duvaggapma

 

9)Aşağıdakilerden hangisi bade içerek aşık olan aşıklarımızdan değildir ?

A)Öksüz Ozan

B)Erol Şahinler

C)Ercişli Emrah

D)Aşık Tahir

E)Cevri Çelebi

 

 

 

10)Aşağıdakilerden hangisi Halk Hikayelerinde geçen aşık olma motiflerinden değildir ?

A)Bade içme

B)Yanıp kül olma

C)Resim gösterme

D)Kardeş olmadıklarını öğrenme

E)İlk görüşte aşık olma

 

11)Kaynakları bakımından Halk Hikayeleri sınıflandırılmasında aşağıdakilerden hangisi Pertev NailiBoratav’a ait değildir ?

A)Yaşanmış olayları anlatan halk hikayeleri

B)İslam geleneğinden geçen halk hikayeleri

C)Aşıkların hayatları erfaında geçen hikayeler

D)Köroğlu menkıbeleri ve benzerleri

E)Klasik manzum hikayelerden alınan halk hikayeleri

 

 

12)Aşağıdaki isimlerden hangisi Halk Hikayelerini kaynakları bakımından sınıflandırmıştır ?

A)Ali Duymaz

B)Pertev Naili Boratav

C)M.Fuat Köpr

ülü

D)Şükrü Elçin

E)Ali Berat Alptekin

 

13)Aşağıdakilerden hangisi Halk Hikayesinin fasıl bölümünde kullanılan türünden değildir ?

A)Tecnis

B)Divan

C)Tekerleme 

D)Atasözü

E)Koşma

 

14)Aşağıdakilerden hangisi bade içme yoluyla aşık olma motifinin bölümlerinden değildir ?

A)İlk deyiş

B)Uyanış

C)Rüya

D)hazırlık safhası

E)Şiir söyleme

 

15)Aşağıdakilerin hangisi Halk Hikayelerinin genellikle geçtiği yerlerdendir ?

A)Orta Asya B)Pakistan C)Yemen

D)Afrika E)Altay Dağları

 

16)Aşağıdaki hikayelerden hangisi yerleşik hayatı anlatan hikayelerden değildir ?

A)Aşık Garip

B)Emrah ile Selvihan 

C)Şah İsmail

D)Kerem ile Aslı 

E)Ercişli Emrah

 

17)Aşağıda verilen bilgilerden hangisi yanlıştır ?

A)Atları kahramanın en büyük yardımcılarıdır

B)Kahramanların duaları kabul olur

C)Kahramanlar ailenin tek çocuğudur

D)Olağanüstü olaylar yer almaz

E)Konular tarihle ilişkili olabilir

 

18)Aşağıdaki isimlerden hangisi Halk Hikayelerini sınıflandırmamıştır ?

A)Nerin Köse B)Saim Sakaoğlu 

C)Eflatun Cem Güney D)Faruk Rıza Güloğlu

E)Şeref Taşlıova

 

19)Aşağıdakilerin hangisinde Halk Hikayesi anlatırken dinleyiciler için dua edilir ?

A)Kahramanlar birbirine kavuşunca

B)Uzun zamanı anlatan bölümlerde

C)Mekan değişikliğini anlatan bölümlerde

D)Giriş bölümünde

E)Hikayenin sonuç bölümünde

 

20)Aşağıdakilerin hangisinde halk hikayeleriyle ilgili bir bilgi yanlışı yoktur ?

A)Konuşmalar mensur,tavsirler manzum olarak verilir

B)Halk hikayelerinin içinde başka halk edebiyatı ürünleri yer almaz

C)Halk hikayesi anlatma geleneği Çukurova’ya özgüdür

D)Nazım bölümleri birinci derecedeki kahramanların ağzından verilir

E)Anlatıcı mensur bölümlere ekleme çıkarma yapamaz

 

21-)Aşağıdakilerden hangisi Ali Berat Alptekin’e göre Halk Hikayelerinin kaynaklarından değildir ?

A)Aşıkların hayatı

B)Masal-efsane

C)Arap-Fars-Hint kaynaklı

D)Türk kaynaklı 

E)Yaşanmış olaylar

 

22)Aşağıdakilerden hangisi Halk Hikayelerinin kahraman kadrosunda yer almaz ?

A)Kardeş B)Padişah

C)Komşu Kızı D)Kocakarı

E)Derviş

 

23)Aşağıdaki hikayelerden hangisi aşıkların hayatları etrafında gelişen Halk Hikayelerinden değildir?

A)Cihan ile Abdullah

B)Leyla ile Mecnun

C)Kerem ile Aslı

D)Tahir ile Zühre

E)Gurbani ile Peri

 

24)Aşağıdaki isimlerden hangisi Halk Hikayesi için farklı bir terim kullanmıştır ?

A)Ignas Kunos B)Edmond Saussey

C)Pertev Naili Boratav D)Saim Sakaoğlu

E)Ali Duymaz

25)Aşağıdakilerin hangisi Halk Hikayesine özgü terimlerden değildir ?

A)Bozlak

B)Toy

C)Fasıl

D)Ayak

E)Ustadname

 

26)Aşağıdaki cümlelerden hangisi “Kol” ifadesini açıklar ?

A)Asıl hikayede olmayan ek hikayelerdir

B)Hikaye,destan gibi türlerde farklı bölümlerin adıdır

C)Doğu Anadolu’da hikayenin başlangıç bölümüne verilen addır.

D)Seyirlik halk oyunlarında oyun niteliğinde hikaye anlatan sanatçıdır

E)Aşıkla maşuk kavuşunca söylenen güzellemeye verilen isimdir

 

27)Aşağıdakilerin hangisi Halk Hikayesi anlatan kişi için kullanılan terimlerdendir ?

A)Meddah

B)Selçuk

C)Peşrov

D)Ustadname

E)Karavelli

 

28)Aşağıdakilerden hangisi yaşadığı tahmin edilen aşık şairlerindendir ?

A)Summani

B)Karaca Oğlan

C)Aşık Ali İzzet

D)Gökçeli Ali Esker

E)Tahir Mirza

 

29)Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır ?

A)Hikayenin başında söylenen tekerlemeye “Döşeme” denir.

B)Aşık hikayeleri uzatıp kısaltılmaz

C)Döşemenin ardından uzun bir dua bölümü gelir

D)Mensur kısımlarda cümleler kısadır

E)Soru-cevap,tasvir yöntemleri sıkça kullanılır

 

30)Hikayenin sonunda aşıkların kavuşmasıyla okunan güzellemeye ne ad verilir ?

A)Cönk

B)Toy

C) Hane 

D)Bozlak

E)Selçuk 

 

1C  2E  3D  4B  5D  6E 7A 8C 9E 10B  11B  12A 13D 14E 15C 16B 17D 18E 19A 20D
21E 22C 23B 24A 25D 26B 27A 28E 29B 30B